Η
ίδια λογική ισχύει και για τα κράτη. Το
Σαββατοκύριακο του Ιουλίου 16-17 στους κατοίκους της Βενεζουέλας δόθηκε η
ευκαιρία να διασχίσουν τα σύνορα προς την Κολομβία για έως και 12 ώρες.
Ήταν ένα γεγονός που θυμίζει την πτώση του Τείχους του
Βερολίνου. Περισσότεροι από 135.000 άνθρωποι χρησιμοποιήσαν αυτήν την
αναστολή απαγόρευσης εξόδου για να πάνε στην Κολομβία και να αγοράσουν είδη
πρώτης ανάγκης. Ταξίδεψαν εκατοντάδες μίλια και μετέτρεψαν
τα μετρητά τους σε μόλις 1% του ξένου συναλλάγματος που θα είχαν, αν είχαν τη
δυνατότητα να ανταλλάξουν με την επίσημη ισοτιμία που ισχύει για τα τρόφιμα και
τα φάρμακα. Και όμως θεώρησαν ότι αξίζει τον
κόπο, με δεδομένη την πείνα, τις ελλείψεις και την απελπισία στο σπίτι.
Ο
διεθνής Τύπος έχει αναφέρει την κατάρρευση της οικονομίας της Βενεζουέλας, του συστήματος υγείας της, της προσωπικής ασφάλειάς της και της συνταγματικής τάξης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της . Όλα
αυτά συμβαίνουν στη χώρα με τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο,
μόλις δύο χρόνια μετά το τέλος της μεγαλύτερης διάρκειας έκρηξης της τιμής του
πετρελαίου στην ιστορία. Γιατί; Θα
μπορούσε να συμβεί και αλλού;
Τα
στοιχεία της κάθε κατάστασης είναι πάντα ειδικότερα για κάθε χώρα, και ως εκ τούτου
δε μεταφέρονται. Αλλά αυτό μπορεί να μας δώσει
μια ψευδή αίσθηση ασφάλειας. Αν την εξετάσουμε σωστά, η
εμπειρία της Βενεζουέλας παρέχει σημαντικά διδάγματα για άλλες χώρες.
Η κρίση
της Βενεζουέλας δεν είναι το αποτέλεσμα κακοτυχίας. Αντίθετα,
η καλή τύχη παρείχε το σχοινί με το οποίο η χώρα κατέληξε να κρέμεται η ίδια.
Αντ 'αυτού, η κρίση είναι η αναπόφευκτη συνέπεια των
κυβερνητικών πολιτικών.
Στην
περίπτωση της Βενεζουέλας, οι πολιτικές αυτές περιελάμβαναν απαλλοτριώσεις, έλεγχο
τιμών και συναλλάγματος, υπερδανεισμό στις καλές εποχές, κανονισμούς εναντίον των
επιχειρήσεων, κλείσιμο των συνόρων, και πολλά άλλα. Αρκεί
να λάβουμε υπόψη αυτό το μικρό παραλογισμό: Ο Πρόεδρος Nicolás Maduro αρνήθηκε,
σε αρκετές περιπτώσεις, να επιτρέψει την εκτύπωση χαρτονομισμάτων μεγάλης
ονομαστικής αξίας. Το μεγαλύτερο χαρτονόμισμα
αξίζει λιγότερο από $ 0.10. Αυτό έχει προκαλέσει τον όλεθρο
στο σύστημα πληρωμών και στη λειτουργία των τραπεζών και ΑΤΜ - πηγή ανείπωτης ενόχλησης
για το κοινό.
Έτσι,
το κρίσιμο ερώτημα είναι: γιατί μια κυβέρνηση να υιοθετήσει επιβλαβείς
πολιτικές, και γιατί η κοινωνία να συμβιβαστεί με αυτές; Το
χάος στο οποίο έχει πέσει η Βενεζουέλα μπορεί να φαίνεται να είναι απίστευτο.
Στην πραγματικότητα, είναι ένα προϊόν της πίστης.
Το εάν
οι πολιτικές ακούγονται τρελές ή λογικές εξαρτάται από το εννοιολογικό πρότυπο,
ή το σύστημα πεποιθήσεων, που χρησιμοποιούμε για να ερμηνεύσουμε τη φύση του
κόσμου που ζούμε. Αυτό που φαίνεται τρελό σε ένα
παράδειγμα μπορεί να φαίνεται σαν κοινή λογική για ένα άλλο.
Από τον
Φεβρουάριο του 1692 – έως το Μάιο του 1693 για παράδειγμα, οι συνήθως λογικοί
άνθρωποι της Μασαχουσέτης κατηγόρησαν γυναίκες για άσκηση μαγείας και τις
κρέμασαν. Αν δεν πιστεύεις στη μαγεία, η συμπεριφορά αυτή φαίνεται
ακατανόητη. Αλλά αν πιστεύεις ότι ο διάβολος
υπάρχει και καταλαμβάνει τις ψυχές των γυναικών, στη συνέχεια η κρεμάλα, η πυρά
κι ο λιθοβολισμός στο σώμα τους μοιάζει λογική δημόσια πολιτική.
O τσαβισμός
στη Βενεζουέλα κατηγόρησε για τον πληθωρισμό και την ύφεση τη δόλια
συμπεριφορά των επιχειρήσεων που έπρεπε να ελέγχθούν μέσω περισσότερης ρύθμισης,
περισσότερων απαλλοτριώσεων, και περισσότερων διευθυντών επιχειρήσεων στη
φυλακή. Η καταστροφή των ανθρώπων και οργανισμών θεωρήθηκε ως ένα
βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Με το να απαλλαγούμε από αυτές
τις μάγισσες, η χώρα θα έπρεπε να θεραπευτεί.
Τα εννοιολογικά
παραδείγματα κοινωνιών για την κατανόηση της φύσης του κόσμου που κατοικούν δεν
μπορούν να στηριχθούν μόνο σε επιστημονικά γεγονότα, επειδή η επιστήμη μπορεί
στην καλύτερη περίπτωση να διαπιστώσει την αλήθεια των ατομικών πεποιθήσεων,
αλλά δε μπορεί να επινοήσει ένα γενικό σύστημα πεποιθήσεων ή
να εκχωρήσει ηθική αξία στα αποτελέσματα.
Η
πολιτική είναι για την εκπροσώπηση και την εξέλιξη των εναλλακτικών συστημάτων
πεποίθησης. Ο Rafael Di Tella του Χάρβαρντ
έδειξε ότι ο θεμελιώδης καθοριστικός παράγοντας των επιλογών της δημόσιας
πολιτικής είναι οι πεποιθήσεις του κοινού. Σε
χώρες όπου οι άνθρωποι θεωρούν τους φτωχούς άτυχους, θέλουν αναδιανομή, ενώ
όπου τους θεωρούν ως τεμπέληδες, όχι. Όπου
οι άνθρωποι πιστεύουν ότι οι επιχειρήσεις είναι διεφθαρμένες, θέλουν
περισσότερη ρύθμιση, και, με αρκετή ρύθμιση, οι
μόνες επιτυχημένες επιχειρήσεις είναι οι διεφθαρμένες. Έτσι,
οι πεποιθήσεις μπορεί ακόμη και να είναι αυτο-διαιωνιζόμενες.
Σκεφτείτε
τον Donald Trump, τον Ρεπουμπλικάνο προεδρικό υποψήφιο στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Σύμφωνα με τον ίδιο και πολλοούς υποστηρικτές του, οι ΗΠΑ καθοδηγούνται
από ανθρωπάκια που γίνονται αντικείμενα εκμετάλλευσης από πανούργες ξένες
δυνάμεις, μεταμφιεσμένες σε συμμάχους. Το
ελεύθερο εμπόριο είναι μια "μεξικάνικη εφεύρεση" για να κλέψει αμερικανικές θέσεις εργασίας. Η
υπερθέρμανση του πλανήτη είναι μια φάρσα που επινόησε η Κίνα για να καταστρέψει την αμερικανική βιομηχανία.
Από
αυτό προκύπτει ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει να σταματήσουν να παίζουν ηγετικό ρόλο στη
δημιουργία μιας λειτουργικής παγκόσμιας τάξης που θα βασίζεται στις
οικουμενικές αξίες και κανόνες, και αντίθετα να χρησιμοποιήσουν την εξουσία τους
για να εξαναγκάσουν τους άλλους σε υποταγή. Σύμφωνα
με αυτό το παράδειγμα, όπως υποστήριξε
ο Joseph Nye του Χάρβαρντ, αυτό θα σήμαινε τη μονομερή καταστροφή της πιο
σημαντικής πηγής «έξυπνης» δύναμης της Αμερικής. Όμως,
σύμφωνα με την κοσμοθεωρία του Trump, αυτό θα ήταν ένα βήμα προς τα
εμπρός.
Σχεδόν
το ίδιο μπορεί να ισχύει και με την ψήφο του Ηνωμένου Βασιλείου να αποχωρήσει
από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ήταν οι μετανάστες και οι
κανόνες της ΕΕ που πραγματικά εμπόδίζαν την πρόοδο της χώρας, πράγμα που σημαίνει
ότι το Brexit θα ανοίξει τον δρόμο για μεγαλύτερη ευημερία; Ή
μήπως η οικονομική ύφεση από την ψηφοφορία και μετά αποτελεί ένδειξη του πόσο
πολύτιμη ήταν η ολοκλήρωση και η ελεύθερη κυκλοφορία των Ευρωπαίων για τη ζωτικότητα
του ίδιου του Ηνωμένου Βασιλείου;
Ο
κίνδυνος που η Βενεζουέλα καταδεικνύει - και που η Βρετανία μπορεί σύντομα να καταδείξει
επίσης - είναι η ζημιά που μπορεί να επιφέρουν τα δυσλειτουργικά συστήματα
πίστης στην εθνική ευημερία. Ενώ η συγκεκριμένη Τσαβιστική
πίστη που κατέστρεψε τη Βενεζουέλα πιθανότατα θα καταλήξει να καταρρεύσει κάτω
από το βάρος της δικής της κατακλυσμιαίας αποτυχίας, το μάθημα για τους άλλους
είναι το πόσο κοστίζει η υιοθέτηση ενός δυνητικά δυσλειτουργικού συστήματος
πεποιθήσεων. Όταν πρόκειται για χονδρικές
μετατοπίσεις σε υποδείγματα πίστης, η Βενεζουέλα δείχνει πόσο δυσβάσταχτα μπορούν
να αποδειχθούν τέτοια πειράματα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου