Ο ελεύθερος επαγγελματίας σε έναν κόσμο που αλλάζει.

Παρατηρώ να αποκτά όλο και μεγαλύτερη αποδοχή η άποψη που λέει ότι η κυβέρνηση κυνηγά τους «ελεύθερους επαγγελματίες», ότι έχει βρει την εύκολη λύση, ότι υπάρχει και εκτελείται οργανωμένο σχέδιο για την εξόντωσή τους και το δομικό μετασχηματισμό της αγοράς εργασίας από «ελεύθερη» σε έμμισθη μέσα από μισθολόγια μεγάλων εταιρειών , που θα σχηματισθούν ως εξέλιξη στον κατά περίπτωση κλάδο.

Προσωπικά βρίσκω αυτήν την άποψη πολύ εύκολη και μάλλον συνομωσιολογική. Κατ΄ αρχήν παραγνωρίζει, και μάλλον αποσιωπά, το γεγονός ότι το λεγόμενο «κυνήγι των ελεύθερων επαγγελματιών» έχει ξεκινήσει κάμποσες κυβερνήσεις πριν. Και αυτό δεν το λέω για να υπερασπισθώ την τωρινή, κάθε άλλο.  Το επικαλούμαι διότι δείχνει το γεγονός ότι η ουσία του προβλήματος είναι πολύ βαθύτερη και η φορολογική επιδρομή είναι η κορυφή του παγόβουνου μόνο.

Όσον αφορά στο φορολογικό κομμάτι, για να ξεμπερδεύουμε με αυτό,  πρέπει κατ΄αρχήν να αναγνωρίσουμε ότι εδώ και πάνω από μια εικοσαετία, από τον Παλαιοκρασσά συγκεκριμένα το 94, το φορολογικό σύστημα έχει σα βασικό του στόχο μέσω τεκμαρτών όρων μικτού κέρδους, τεκμηρίων, αντικειμενικών κριτηρίων, και όπως αλλιώς έχουν κατά καιρούς ονομαστεί, να αναζητά, να εντοπίζει και να φορολογεί το λανθάνον εισόδημα. Καλώς ή κακώς, αυτή είναι η φιλοσοφία των νόμων που έχουν εισάγει οι κυβερνήσεις, και ψηφίσει τα κοινοβούλια κάθε απόχρωσης, από το 94 και μετά. Οπότε έχουμε να κάνουμε κατά κάποιο τρόπο με μια εθνική, υπερκομματική νοοτροπία, και όχι μια με κομματική, ή συγκεκριμένης πολιτικής απόχρωσης επιδίωξη.

Από την άλλη ακούμε κατά καιρούς για περιπτώσεις υπερφορολόγησης ελεύθερων επαγγελματιών με μικτό εισόδημα προ φόρων πέντε και δέκα χιλιάδες ευρώ. Μα καλά όμως, αυτοί οι άνθρωποι πως ζουν με πέντε και δέκα χιλιάδες ευρώ; Μπορεί άνθρωποι να ζήσουν με δέκα χιλιάδες ευρώ και να έχουν και οικογένεια, αυτοκίνητο φροντιστήρια κλπ; Προφανώς όχι, είναι σίγουρο ότι έχουν κρυφούς πόρους. Θέλετε απόκρυψη εισοδήματος, θέλετε ενίσχυση από γονείς σε μορφή χρηματοδότησης, στέγασης, σίτισης κλπ; Για τη φορολογία όμως, όπως ισχύει εδώ και πάνω από είκοσι χρόνια, αυτό είναι αδιάφορο. Το φορολογικό σύστημα έχει σχεδιαστεί κατά τέτοιον τρόπο ώστε όλες αυτές τις απολαβές να τις θεωρεί εισόδημα και να τις φορολογεί.

Γιατί όμως παρατηρήθηκε όξυνση του προβλήματος και των συνεπειών του τα τελευταία τρία με πέντε χρόνια;  Διότι σε αυτό το διάστημα αποδείχθηκε πόσο ανεπαρκής και ξεπερασμένη ήταν η δόμηση της οικονομίας σε ένα υπερανεπτυγμένο σύστημα ελεύθερου επαγγελματισμού.  Η υπερπροσφορά ελεύθερων υπηρεσιών σε σχέση με την κάθετη πτώση της ζήτησης ξαφνικά μείωσε κάθετα το πραγματικό εισόδημα αυτών.

Αξίζει όμως να δούμε ποιοί ήταν οι κύριοι προσδιοριστικοί παράγοντες που συνετέλεσαν στο να εμφανισθεί αυτό το φαινόμενο:

·        Πρώτα και κύρια, όπως αναφέρθηκε, η υπερπροσφορά υπηρεσιών σε συγκεκριμένους κλάδους του ελεύθερου επαγγελματισμού. Έχει φανεί εδώ και πολλά χρόνια με τους δικηγόρους, αν και αυτοί έχουν βρει τον τρόπο μέσω κρατικών προνοιών να προστατεύουν τον κλάδο τους. 

·        Η υπερπροσφορά υπηρεσιών συνοδεύεται και από την έλλειψη διαφοροποίησης. Ένας λογιστής πρέπει να είναι πραγματικά φωτεινό μυαλό για να μπορέσει να διαφοροποιήσει τις υπηρεσίες του. Ο κλάδος όμως της κομμωτικής και του προσωπικού καλλωπισμού βρήκε τη διέξοδο με όλα αυτά τα nail shop και τα χιψτερικά κουρεία που ξεπετάχθηκαν ξαφνικά από το πουθενά. Όχι για πολύ προβλέπω αλλά και πάλι το επιχείρημα στέκει.

·        Σαφώς και ένας κύριος παράγοντας, στο βαθμό που δε λειτούργησε η διαφοροποίηση, αποδείχθηκε η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος από την πλευρά της ζήτησης πράγμα που οδήγησε στην ελαστικοποίηση πολλών δαπανών από μέρους των νοικοκυριών θεωρουμένων ως αυτό το χρονικό σημείο ανελαστικές.

·        Ο σοβαρότερος όμως παράγοντας, ο οποίος και διαφεύγει από τους περισσότερους σχολιαστές του φαινομένου, είναι οι οικονομίες κλίμακας. Μέσα σε ένα κατακερματισμένο πεδίο υπεράριθμων ελεύθερων επαγγελματιών σημειώνεται τεράστια δέσμευση πόρων από μέρους τους, πόρων στους οποίους η κατανάλωση αδυνατεί να ανταποκριθεί. Αν θέλετε αυτό είναι που τους καθορίζει ως «υπεράριθμους». Η αναλογικά υπερβολική ποσότητα πόρων τους οποίους χρησιμοποιούν κατά μόνας για τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που καθιστά τις υπηρεσίες τους ακριβότερες από την τιμή ισορροπίας.

Κυριαρχεί μια αφήγηση, με ιδεολογικά χαρακτηριστικά θα έλεγα, η οποία κατά τη γνώμη μου είναι τελείως λάθος. Η αφήγηση αυτή εδράζεται σε δυο βασικά χαρακτηριστικά. Την υποτιθέμενη «ελληνική νοοτροπία» και τον υποτιθέμενο «ελληνικό τρόπο οικονομικής ανάπτυξης». Σύμφωνα με αυτές τις δυο ιδέες, η Ελλάδα πρέπει να είναι φυσικό να πλημμυρίζεται από πολλές μικρές, οικογενειακές κατά βάσει, επιχειρησούλες, οι οποίες είναι καταδικασμένες να ζούνε στο μικρόκοσμό τους, γιατί αυτός είναι ο τρόπος που «ταιριάζει στους Έλληνες». Ο Έλληνας, υποτίθεται, πρέπει να είναι πάντα αφεντικό του εαυτού του και αυτός είναι ο σωστός τρόπος για την ανάπτυξη της οικονομίας, ο οποίος πρέπει να στηριχθεί και να επιδοτηθεί από την πολιτεία.

Πρόκειται για μια αυτοκτονική άποψη, η οποία οδηγεί την Ελληνική οικονομία σε αυτό που θέλει να αποφύγει, τον πλήρη αφανισμό της. Ζούμε σε μια εποχή που κανένας πόρος δε μπορεί να σπαταλιέται άσκοπα. Ζούμε σε μια εποχή που απαιτεί συνέργειες, συγκλίσεις, και οικονομίες κλίμακας. Ζούμε σε μια εποχή που το προϊόν και η υπηρεσία πρέπει να φτάνει όσο το δυνατόν φθηνότερη στον καταναλωτή. (Παρενθετικά, αυτός είναι ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίσουμε τη μοναδική ίσως κακώς εφαρμοσμένη πτυχή της παγκοσμιοποίησης, δηλαδή της μη ελεύθερης διακίνησης του εργατικού δυναμικού, με συνέπεια την ανισότητα των αποδοχών και την παγκόσμια ανισορροπία στην επίδραση του εργατικού κόστους. )  

Υπάρχουν πολλοί οι οποίοι εξανίστανται, «θέλουν να μας κάνουν υπαλλήλους από επιχειρηματίες», «θέλουν να φέρουν τις ξένες εταιρείες να μας πάρουν τις δουλειές», και άλλα τέτοια περήφανα και μελοδραματικά.

Δεν είναι έτσι αγαπητοί μου. Θέλουν να σας μάθουν να συνεργάζεστε, να κάνετε εταιρείες έτσι ώστε να έχετε φθηνό προϊόν και να είστε ανταγωνιστικοί, ώστε να επιβιώσετε και να επιτύχετε σε μια οικονομία που αλλάζει με ραγδαία ταχύτητα τα χαρακτηριστικά της. Το μέλλον του ελεύθερου επαγγελματία, εχει αρχίσει ήδη να διαγράφεται.  Ο ελεύθερος επαγγελματίας του μέλλοντος είναι ένας μισθωτός με μια πιο ελεύθερη σχέση εργασίας. Και αυτό δε θα μπορεί να αποφευχθεί πουθενά, ούτε στο μικρό γαλατικό χωριό μας. Πράγμα όχι απαραίτητα κακό.

Γι αυτό ας λείπουν οι οπισθοδρομικές φωνές που στηρίζονται στην υποτιθέμενη δημιουργικότητα και εφευρετικότητα του Έλληνα όταν δουλεύει ελεύθερος και ανεξάρτητος. Προσφέρουν πολύ κακές υπηρεσίες. Σε όλο τον κόσμο οι επιχειρηματίες που πέτυχαν, και που τράβηξαν μαζί τους και τις οικονομίες των χωρών τους είναι αυτοί που χαλιναγώγησαν τη δημιουργικότητα και εφευρετικότητά τους μέσα από ένα μεγάλο εταιρικό σχήμα, μέσα από το οποίο ξεδιπλώθηκε η πραγματική δυναμικότητα της δουλειάς τους και της ιδέας τους. 

Απο την άλλη, μια πιο ελεύθερη σχέση εργασίας, σε μορφή "freelancing" είναι ήδη πραγματικότητα στη χώρα μας, και ήδη αποτελεί ένα πολλά υποσχόμενο μοχλό ανάπτυξης της οικονομίας μας.

Όταν ο κομμουνισμός ενέπνεε τους Αμερικανούς

A packed hall in 1947 for a speech by Eugene Dennis, a longtime leader of the Communist Party in the United States. Credit Patrick A. Burns/The New York Times

Σε μια μεγάλη πολιτική συγκέντρωση στη Νέα Υόρκη το 1962, ο περίφημος φιλελεύθερος δημοσιογράφος Murray Kempton είπε σε ένα κοινό γεμάτο από παλιούς Reds: «Έχω γνωρίσει πολλούς κομμουνιστές στη ζωή μου, αλλά όχι ως εγκληματίες. Τους ήξερα κάποτε ως ακτιβιστές - και είχαμε τις διαμάχες μας. Αλλά ενώ αυτή η χώρα δεν ήταν ευγενική σε σας, ήταν ευτυχής να σας έχει. Έχετε συλληφθεί, έχετε παρακολουθηθεί, έχετε υποστεί ιούς στα τηλέφωνά σας, έχουν απολύσει  τα παιδιά σας. Ακόμα και μετά από αυτά, μπορώ να σκεφτώ πάρα πολλούς σας που έχω γνωρίσει και που παραμείνατε ευγενικοί και ευχάριστοι και αδιάσπαστοι». Και πρόσθεσε:«Σας χαιρετώ και ελπίζω ότι οι καιροί θα είναι καλύτερο».

Η μητέρα μου ήταν στο ακροατήριο εκείνη τη νύχτα και είπε, όταν ήρθε στο σπίτι: «Η Αμερική ήταν τυχερή που είχε εδώ τους κομμουνιστές. Αυτοί, περισσότερο από όλους, παρακίνησαν τη χώρα για να γίνει η δημοκρατία που πάντα έλεγε ότι ήταν.

Οι γονείς μου ήταν σοσιαλιστές της εργατικής τάξης. Μεγάλωσα στα τέλη της δεκαετίας του 1940 και στις αρχές της δεκαετίας του '50 θεωρώντας αυτούς και τους φίλους τους ως αυτό που οι ίδιοι αποκαλούσαν τους εαυτούς τους. «Προοδευτικοί». Η κοινωνιολογία του προοδευτικού κόσμου ήταν πολύπλοκη. Στο κέντρο αυτού του χώρου ήταν διοργανωτές πλήρους απασχόλησης του Κομμουνιστικού Κόμματος, στην περιφερειά του αριστεροί «συμπαθούντες» και σε διάφορα σημεία ανάμεσα σε όλα, από κάτόχοι κομματικών βιβλιαρίων μέχρι σεβαστοί συνοδοιπόροι.

Κατά την παιδική ηλικία μου, αυτές οι διακρίσεις μου ήταν ανύπαρκτες. Οι άνθρωποι που ερχόντουσαν στο διαμέρισμά μας στο Μπρονξ ή ήσαν παρόντες στις οικονομικές εξορμήσεις μας που παρευρισκόμασταν, στις συναθροίσεις στις οποίες πήγαμε και στις πορείες της Πρωτομαγιάς που συμμετείχαμε ήταν απλώς προοδευτικοί. Στο τραπέζι της κουζίνας έπιναν τσάι, έτρωγαν μαύρο ψωμί και ρέγγα και μίλούσαν για «θέματα». Δεν καταλάβαινα τίποτα από αυτά που έλεγαν, αλλά πάντα ενθουσιαζόμουν από τον πλούτο της ρητορικής τους, την ένταση των επιχειρημάτων τους, την επιτακτικότητα και τη λαχτάρα πίσω από τον καυτό ποταμό λέξεων που έρρεε ασταμάτητα από αυτούς.

Ήταν ταξιδιώτες σε αυτό το ποτάμι, αυτοί οι υδραυλικοί, οι εφαρμοστές και οι χειριστές της μηχανής ραψίματος. Και έπαιρναν μαζί τους στο ταξίδι τους όχι μόνο τη δική τους στενή, φτωχή εμπειρία αλλά και ένα σύνολο αφηρημένων εννοιών με μετασχηματιστικές δυνάμεις. Όταν οι άνθρωποι αυτοί καθόντουσαν να μιλήσουν, η Πολιτική καθόταν μαζί τους, οι Ιδέες κάθονταν μαζί τους. Πάνω απ 'όλα, η Ιστορία κάθισε μαζί τους. Μιλούσαν και σκέφτονταν μέσα σε ένα πλαίσιο που τους ανύψωνε από την άτακτη, απρόσωπη σκοτεινή φύση στην οποία είχαν γεννηθεί και τους έδινε την πεποίθηση ότι είχαν δικαιώματα και υποχρεώσεις. Δεν ήταν απλώς οι απληροφόρητοι της γης, ήταν προλετάριοι με ιδρυτικό μύθο δικό τους (ρωσική επανάσταση) και μια εξανθρωπιστική κοσμοθεωρία (μαρξισμός).

Ενώ είναι αλήθεια ότι χιλιάδες άνθρωποι εντάχθηκαν στο Κομμουνιστικό Κόμμα εκείνη την εποχή επειδή ήταν μέλη της εργατικής τάξης της φτωχολογιάς (Εβραϊκή περιφέρεια ενδυμάτων, ανθρακωρύχοι της Δυτικής Βιρτζίνιας, εργάτες συλλογής καρπών της Καλιφόρνιας), ήταν ακόμη πιο αληθινό ότι πολλές περισσότερες χιλιάδες στη μορφωμένη μεσαία τάξη (Διδάσκοντες, επιστήμονες, συγγραφείς) εντάχθηκαν επειδή και για αυτούς το κόμμα διέθετε μια ηθική εξουσία που έδινε σχήμα και ουσία, μέσα από το πάθος του για τη δομή και την ευγλωττία της ρητορικής του, σε μια επείγουσα αίσθηση κοινωνικής αδικίας.

Οι περισσότεροι Κομμουνιστές δεν πάτησαν ποτέ πόδι στα κεντρικά γραφεία των κόμματος, δεν έριξαν ποτέ  ματιά στα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής ή είχαν ποτέ μυηθεί στις συνεδριάσεις χάραξης πολιτικής. Όμως, κάθε απλό μέλος γνώριζε ότι οι συνδικαλιστές του κόμματος ήταν κρίσιμοι για την άνοδο της βιομηχανικής εργασίας. Οι δικηγόροι του κόμματος υπερασπίστηκαν τους μαύρους στο Νότο. Οι διοργανωτές του κόμματος ζούσαν, εργάζονταν και μερικές φορές πέθαιναν με τους ανθρακωρύχους στα Απαλάχια, με τους  αγρότες στην Καλιφόρνια, με χαλυβουργούς στο Πίτσμπουργκ. Αυτό που τα έκανε όλα πραγματικά ήταν οι οργανισμοί που έχτισε το κόμμα: το Διεθνές Εργατικό Διάταγμα, το Εθνικό Νεγρικό Συνέδριο, τα Συμβούλια Ανεργίας. Κάθε φορά που αναγγελλόταν κάποια νέα παγκόσμια καταστροφή καθ 'όλη τη διάρκεια της ύφεσης και του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Daily Worker εξαντλείτο μέσα σε λίγα λεπτά.

Είναι ίσως δύσκολο να γίνει αντιληπτό τώρα, αλλά εκείνη την εποχή, σε αυτό το σημείο, το μαρξιστικό όραμα της παγκόσμιας αλληλεγγύης, όπως μεταφράστηκε από το Κομμουνιστικό Κόμμα, προκάλεσε στους πιο συνηθισμένους άνδρες και γυναίκες μια αίσθηση της ανθρωπότητας που εισχωρούσε βαθιά, έκανε τη ζωή μεγάλη. Μεγάλη και ξεκάθαρη. Ήταν σε αυτή τη διαύγεια της εσωτερικής ύπαρξης ότι τόσο πολλοί όχι απλά προσκολλήθηκαν, αλλά κατάντησαν εθισμένοι. Καμία ανταμοιβή της ζωής, ούτε αγάπη για φήμη και πλούτο, θα μπορούσε να ανταγωνιστεί αυτήν την εμπειρία. Ήταν αυτή η ολοκλήρωση του κόσμου και του εαυτού που, πολύ συχνά, έκαναν τους κομμουνιστές αληθινούς πιστούς που δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν την διαφθορά του αστυνομικού κράτους στην καρδιά της πίστης τους, ακόμα και όταν ένας 3χρονος έβλεπε ότι τους έτρωγε ζωντανούς.

Ήμουν 20 ετών τον Απρίλιο του 1956 όταν ο Νικήτα Χρουστσόφ απευθύνθηκε στο 20ο Συνέδριο του Σοβιετικού Κομμουνιστικού Κόμματος και αποκάλυψε στον κόσμο την ανυπολόγιστη φρίκη της κυριαρχίας του Στάλιν. Κάθε βράδυ οι άνθρωποι στο τραπέζι της κουζίνας του πατέρα μου οργιζόντουσαν ή κοίταζαν ή καθόντουσαν κοιτάζοντας με απλανές βλέμμα. Ήμουν κι εγώ εκεί με νεανική οργή. "Ψέματα!" Φώναξα σε αυτούς. "Ψέματα και προδοσία και δολοφονία. Και όλα στο όνομα του σοσιαλισμού! Στο όνομα του σοσιαλισμού! "Μπερδεμένοι και στεναχωρημένοι, με παρακαλούσαν να περιμένω και να δω, αυτό δεν θα μπορούσε να είναι όλη η αλήθεια, απλά δεν θα μπορούσε να είναι. Αλλά ήταν.

Η απόφαση του 20ου Συνεδρίου έφερε μαζί της πολιτική καταστροφή για την οργανωμένη αριστερά σε όλο τον κόσμο. Μέσα σε λίγες εβδομάδες από τη δημοσίευσή της, 30.000 άνθρωποι στη χώρα αυτή εγκαταλείπουν το κόμμα, και μέσα στο έτος ήταν όπως είχε στις αρχές του 1919: μια μικρή αίρεση στον αμερικανικό πολιτικό χάρτη.

Η πραγματική ζωή του Κομμουνιστικού Κόμματος στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν περίπου 40 χρόνια. Εκατοντάδες χιλιάδες Αμερικανοί ήταν Κομμουνιστές κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια αυτών των 40 χρόνων. Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους υπέστησαν κοινωνική απομόνωση, οικονομική και επαγγελματική καταστροφή, ακόμη και φυλάκιση. Ήταν δύο γενιές Αμερικανών, οι ζωές των οποίων σχηματίστηκαν από την πολιτική ιστορία όσο κανενός άλλου Αμερικανού εκτός από εκείνες των αρχικών Επαναστατών. Η ιστορία είναι μέσα τους και αυτοί είναι στην ιστορία.

της Vivian Gornick από τη στήλη των New York Times "Red Century"

πηγή: nytimes.com 

Απόδοση στα Ελληνικά από τυ blog 

Σημείωση της ΑτΠ:

Η ΑτΠ δε νοιώθει την ανάγκη να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει με κάθε τι που περιέχεται στο παραπάνω άρθρο. Το παραθέτει και καλεί ευγενικά τους αξιότιμους αναγνώστες της να διαβάσουν πίσω από τις γραμμές, και να βγάλουν τα συμπεράσματα που ο καθένας κρίνει χρήσιμα, συγκρίνοντας τόπους, χρόνους, και καταστάσεις, λαμβάνοντας υπ΄ όψη τυχόν ομοιότητες και διαφορές που θα του έρθουν στο μυαλό.